UCP 600 là văn bản chính thức do Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) phát hành. Đây là một bộ gồm 39 điều khoản quy định về việc phát hành và sử dụng chứng từ thương mại quốc tế. Văn bản UCP hiện đang được áp dụng tại 175 quốc gia trên toàn thế giới. Bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ UCP 600 là gì? Vai trò của UCP 600 trong hoạt động thanh toán quốc tế và những nội dung khác liên quan đến UCP 600.
UCP 600 là gì?
Khái niệm
UCP 600 thuộc UCP là viết tắt – The Uniform Custom and Practice for Documentary Credit, nghĩa tiếng Việt là Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ. Đây là ấn phẩm được tạo ra bởi Phòng Thương mại Quốc tế – International Chamber of Commerce – ICC.
Mục đích của việc tạo ra UCP 600 là quy định quyền hạn của các bên khi tham gia giao dịch tín dụng chứng từ; đáp ứng nhu cầu của ngân hàng, ngành tài chính, nhà xuất nhập khẩu và các doanh nghiệp tham gia vận chuyển về một văn bản quy định việc mở và xử lý thư tín dụng (L/C – Letter of Credit) một cách đầy đủ, toàn diện và dễ thực thi.
Lịch sử hình thành
UCP phát hành lần đầu tiên vào năm 1933. Để đáp ứng được sự phát triển không ngừng trong giao dịch thương mại, việc cập nhật và sửa đổi UCP là điều cần thiết. UCP sửa đổi không theo định kỳ mà sẽ dựa vào sự phát triển của các lĩnh vực liên quan như: công nghệ vận tải, thông tin, ngân hàng và thương mại UCP đã trải qua những lần sửa đổi sau:
- Phát hành lần đầu tiên: 1933.
- Sửa đổi lần 1: 1951.
- Sửa đổi lần 2: 1962 (UCP 222).
- Sửa đổi lần 3: 1974 (UCP 290). Lần sửa đổi này nhằm đáp ứng sự phát triển trong vận tải biển và sử dụng container. UCP 290 tạo ra sự thay đổi về chứng từ và thủ tục xuất trình.
- Sửa đổi lần 4: 1983 (UCP 400). Lần sửa đổi này nhằm đáp ứng sự phát triển không ngừng của hoạt động vận tải sử dụng container; quá trình giao dịch giữa các quốc gia phát sinh thêm chứng từ mới; công nghệ truyền và lưu trữ dữ liệu điện tử thay thế cho dữ liệu giấy; sự mở rộng của L/C như L/C trả chậm, L/C dự phòng.
- Sửa đổi lần 5: 1993 (UCP 500). Lần sửa đổi này nhằm đáp ứng sự phát triển ngày càng sâu rộng của công nghệ điện tử, vận tải; giảm các trường hợp chứng từ bị từ chối thanh toán; giảm các vụ kiện liên quan đến thanh toán L/C.
- Sửa đổi lần 6: 2007 (UCP 600). Mục tiêu lần sửa đổi này tương tự như lần 5.
Vai trò của UCP 600 trong phương thức tín dụng chứng từ
UCP 600 là nguồn luật cơ sở để xây dựng các điều khoản chính cho thư tín dụng chứng từ L/C
Dựa vào các điều khoản có trong UCP 600, các ngân hàng có thể đưa ra lời tư vấn cho đơn vị nhập khẩu về những nội dung nên đưa vào thư tín dụng. Đó là những điều khoản về việc giao hàng đúng hạn, giao đúng địa điểm đã thỏa thuận; đảm bảo cung cấp đúng loại hàng hóa; bồi thường nếu có rủi ro xảy ra, giao hàng đúng chất lượng và đủ số lượng; hàng hóa đúng nguồn gốc xuất xứ và những trách nhiệm khác.
Lưu ý là những điều khoản thêm vào phải phù hợp với các điều khoản trong hợp đồng giữa đơn vị xuất khẩu và nhập khẩu đã ký.
UCP 600 là tiêu chí chung cho việc kiểm tra bộ chứng từ
Dựa trên các điều khoản có trong UCP 600, đơn vị nhập khẩu đã đưa những yêu cầu đối với hàng hóa và yêu cầu bắt buộc đối với đơn vị xuất khẩu vào nội dung của L/C. Để chứng minh được việc đáp ứng được tất cả những yêu cầu này, đơn vị xuất khẩu phải có bộ chứng từ phù hợp.
Ngân hàng chỉ tiến hành thanh toán tiền hàng khi xác minh được rằng những chứng từ trong bộ chứng từ ở trên đã đáp ứng đúng và đủ yêu cầu của đơn vị nhập khẩu. Trong quá trình xác minh, ngân hàng không chỉ dựa vào L/C mà còn xem xét xem chúng có phù hợp với nội dung có trong UCP 600 hay không.
Nếu phát hiện bất kỳ sai sót nào, ngân hàng sẽ thông báo và yêu cầu đơn vị xuất khẩu chỉnh sửa cho tới khi phù hợp.
UCP 600 xác định quyền lợi và nghĩa vụ của ngân hàng trong khuôn khổ thư tín dụng
UCP 600 khẳng định bản chất của L/C là một cam kết thanh toán có điều kiện của ngân hàng phát hành. Do vậy, nếu bộ chứng từ mà đơn vị xuất khẩu xuất trình có sai sót thì ngân hàng phát hành có quyền từ chối thanh toán.
UCP 600 là cơ sở pháp lý quy định cụ thể trách nhiệm của các bên tham gia thanh toán thư tín dụng L/C. Trong đó có trách nhiệm của Ngân hàng phát hành, Ngân hàng xác nhận, Ngân hàng thông báo, Ngân hàng được chỉ định.
Căn cứ vào Điều 7 UCP 600, trách nhiệm của Ngân hàng phát hành được quy định như sau:
- Khi bộ chứng từ xuất trình đã phù hợp, Ngân hàng phát hành phải có nghĩa vụ thanh toán tiền cho bên xuất khẩu nếu L/C có quy định cách thanh toán:
- Được trả ngay, trả chậm hoặc được chấp nhận bởi ngân hàng phát hành.
- Được trả ngay bởi Ngân hàng được chỉ định nhưng ngân hàng này đã không trả tiền.
- Được trả chậm bởi Ngân hàng được chỉ định nhưng ngân hàng này không cam kết trả tiền hoặc có cam kết nhưng không thực hiện thanh toán khi đến hạn.
- Được chấp nhận bởi ngân hàng được chỉ định nhưng ngân hàng này không chấp nhận hối phiếu hoặc chấp nhận nhưng không tiến hành thanh toán khi hối phiếu hết hạn.
- Ngân hàng phát hành không được phép hủy ngang hoạt động thanh toán hoặc chiết khấu kể từ khi L/C được phát hành.
- Ngân hàng phát hành phải hoàn trả số tiền đã thanh toán hoặc chiết khấu phù hợp cho Ngân hàng được chỉ định nếu đã nhận được bộ chứng từ.
Căn cứ vào Điều 8 UCP 600, trách nhiệm của Ngân hàng xác nhận được quy định như sau:
- Khi bộ chứng từ xuất trình đã phù hợp, Ngân hàng xác nhận có nghĩa vụ thanh toán tiền cho bên xuất khẩu nếu L/C có quy định giống với 4 cách thanh toán ở điều 7.
- Ngân hàng xác nhận không được phép hủy ngang hoạt động thanh toán hoặc chiết khấu kể từ khi L/C được phát hành.
- Ngân hàng xác nhận phải thực hiện cam kết hoàn trả tiền cho Ngân hàng được chỉ định khi Ngân hàng chỉ định đã thanh toán hoặc chiết khấu đối với bộ chứng từ phù hợp và đã chuyển bộ chứng từ đó đến cho Ngân hàng xác nhận.
- Cam kết hoàn trả tiền của Ngân hàng xác nhận đối với Ngân hàng được chỉ định hoàn toàn độc lập với cam kết của Ngân hàng xác nhận đối với người thụ hưởng.
- Nếu một ngân hàng được Ngân hàng phát hành ủy quyền cho việc xác nhận nhưng ngân hàng đó không sẵn sàng thì phải thông báo lại cho Ngân hàng phát hành.
Căn cứ vào Điều 9 UCP 600, trách nhiệm của Ngân hàng thông báo được quy định như sau:
- Mục đích chuyển L/C đến Ngân hàng thông báo là xác minh tính minh bạch, chân thật bề ngoài của L/C trước khi thông báo cho bên xuất khẩu.
- Xác minh chữ ký khi L/C được phát hành bằng thư.
- Xác minh khóa mã khi L/C được phát hành bằng điện Telex.
- SWIFT CODE khi L/C được phát hành bằng điện SWIFT. SWIFT CODE là mã riêng của từng ngân hàng riêng biệt. Mã này được sử dụng trong các giao dịch liên ngân hàng trên phạm vi toàn cầu
- Bất kỳ L/C hoặc sửa đổi L/C nào không xác định được tính chân thật về bề ngoài thì Ngân hàng thông báo có trách nhiệm báo ngay cho Ngân hàng phát hành.
- Ngân hàng thông báo phát chuyển đầy đủ, chính xác các điều khoản của L/C hoặc điểm sửa đổi trong L/C cho người thụ hưởng.
- Ngân hàng thông báo không có trách nhiệm trong những sai sót về dịch hay giải thích thuật ngữ chuyên môn, khả năng giao hàng của người hưởng và khả năng thanh toán của người yêu cầu.
Căn cứ vào điều 12 UCP 600, trách nhiệm của Ngân hàng được chỉ định được quy định như sau:
Khi bộ chứng từ xuất trình đã phù hợp, Ngân hàng được chỉ định bởi Ngân hàng phát hành có nghĩa vụ thực hiện các công việc sau:
- Thanh toán ngay cho người thụ hưởng khi nội dung L/C quy định “available with the nominated bank by sight payment”.
- Chấp nhận thanh toán hối phiếu khi nội dung L/C quy định “available with the nominated bank by acceptance”.
- Cam kết thanh toán chậm khi nội dung L/C quy định “available with the nominated bank by deferred payment”.
- Chiết khấu hối phiếu hoặc các chứng từ khi nội dung L/C quy định “available with the nominated bank by negotiation”.
UCP 600 góp phần thúc đẩy hoạt động tín dụng chứng từ tại các ngân hàng ngày càng thuận tiện và phát triển hơn
Hiện nay, tất cả các ngân hàng tại 175 quốc gia áp dụng UCP 600 đều tiến hành kiểm tra bộ chứng từ dựa trên các điều khoản của UCP 600. Không những vậy, mọi tranh chấp phát sinh trong giao dịch cũng căn cứ vào UCP 600 để giải quyết.
UCP 600 được sửa đổi dựa trên sự đồng thuận của các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Do vậy, văn bản này sẽ hỗ trợ cho hoạt động thanh toán quốc tế được chuyên nghiệp và nhanh chóng.
Dưới sự điều chỉnh của UCP 600, hoạt động ngân hàng được thống nhất trên phạm vi toàn thế giới. Với sự hỗ trợ của công nghệ tiên tiến, tốc độ xử lý giao dịch được diễn ra nhanh. Từ đó thúc đẩy hoạt động thương mại quốc tế diễn ra mạnh mẽ, an toàn và tin tưởng.
Nội dung của UCP 600
UCP 600 được sửa đổi năm 2007 với 39 điều khoản. Cụ thể nội dung chính của UCP thể hiện qua các điều khoản như sau:
- Điều 1: Áp dụng UCP
- Điều 2: Các định nghĩa
- Điều 3: Giải thích
Điều 4-39: Các điều khoản khác theo từng tính chất nghiệp vụ điều chỉnh mối quan hệ của tất cả bên khi tham gia hoạt động thanh toán L/C. Quy định cách thức thiết lập, đối chiếu, kiểm tra chứng từ xuất trình theo L/C; hoạt động thanh toán L/C.
- Điều 4: Thư tín dụng và hợp đồng
- Điều 5: Các chứng từ và thực hiện
- Điều 6: Thanh toán, thời gian hết hạn và địa chỉ xuất trình
- Điều 7: Cam kết thuộc về Ngân hàng phát hành
- Điều 8: Cam kết thuộc về Ngân hàng xác nhận
- Điều 9: Thông báo L/C và những chi tiết sửa đổi
- Điều 10: Sửa đổi L/C
- Điều 11…39 tham khảo tại UCP 600
Sự thay đổi của UCP 600 so với 500
Để đánh giá trực quan về sự thay đổi giữa UCP 600 và UCP 500, bạn đọc có thể tham khảo chi tiết qua bảng so sánh dưới đây:
| Tiêu chí | UCP 600 | UCP 500 |
| Hình thức | 39 điều khoản | 49 điều khoản |
| Điều khoản giải thích thuật ngữ | Bổ sung thêm nhiều định nghĩa còn gây tranh cãi ở UCP 500: Ngân hàng thông báo, Người mở L/C, Người thụ hưởng, Xuất trình chứng từ hợp lệ, Xác nhận… | Có nhiều thuật ngữ còn gây tranh cãi |
| Thời gian cho việc từ chối hoặc chấp nhận bộ chứng từ xuất trình | Đưa ra ngày cụ thể: 5 ngày làm việc của ngân hàng | Thời gian đưa ra không cụ thể: thời gian hợp lý/thời gian không chậm trễ |
| Cam kết của Ngân hàng phát hành và Ngân hàng xác nhận | Quy định mới: – Sự miễn trách nhiệm của Ngân hàng được chỉ định đó là thanh toán hoặc chiết khấu thanh toán – Ngân hàng không được phép hủy bỏ hoạt động thanh toán hoặc chiết khấu thanh toán kể từ khi L/C được xác nhận. | |
| Chứng từ bảo hiểm và bảo hiểm | Quy định mới: – Đại lý hay người được ủy quyền của một công ty bảo hiểm có thể ký các hợp đồng bảo hiểm. – Phiếu bảo hiểm tạm thời không được chấp thuận. – Hợp đồng bảo hiểm có thể được chấp nhận thay cho giấy chứng nhận bảo hiểm hoặc người bảo hiểm đã ký. – Rủi ro được bảo hiểm ít nhất là khoảng cách giữa nơi nhận hàng để gửi hoặc nơi giao hàng và nơi dỡ hàng hoặc nơi hàng đến cuối cùng như quy định trong tín dụng – Một chứng từ bảo hiểm có thể quy định bất cứ điều khoản loại trừ nào. |
Tình hình áp dụng UCP 600 tại Việt Nam
Thực tiễn áp dụng UCP 600 của các ngân hàng thương mại
Những khó khăn khi UCP 600 có hiệu lực:
- Nhiều doanh nghiệp nhập khẩu tại Việt Nam chưa tìm hiểu kỹ, hiểu đúng và đủ về quy định của UCP 600.
- Doanh nghiệp nhập khẩu chỉ quan tâm đến điều gây bất lợi cho bên nhập khẩu như quy định phải thanh toán sớm cho bên xuất khẩu. Do vậy, doanh nghiệp nhập khẩu vẫn còn thói quen áp dụng UCP 500 vào thanh toán và giao dịch.
Đánh giá hoạt động của ngân hàng để phù hợp với UCP 600
Hoạt động tích cực
- Tiếp nhận tích cực và chủ động với những thay đổi có trong UCP 600.
- Truyền thông về những thay đổi của UCP 600 trên những trang phương tiện thông tin đại chúng, tạp chí ngân hàng, website, trang báo cho doanh nghiệp… để UCP 600 được đưa vào thực tiễn hiệu quả và kịp thời.
- Xây dựng kế hoạch đào tạo nhân viên ngân hàng về những thay đổi của UCP 600 và hướng dẫn áp dụng chi tiết để đảm bảo đúng nghiệp vụ, tiết kiệm chi phí và thời gian.
Những điểm hạn chế:
- Không phải giao dịch thanh toán xuất nhập khẩu nào cũng sử dụng phương thức L/C nên tại nhiều chi nhánh ngân hàng, nhân viên mới được đào tạo nghiệp vụ và chưa được áp dụng.
- Hoạt động quản lý rủi ro đối với việc phát hành L/C giá trị lớn đôi khi chưa được quan tâm đúng mức. Hoạt động thẩm định L/C lấy hợp đồng ngoại thương của khách hàng làm căn cứ, thiên về mối quan hệ và cảm tính, chưa có sự liên hệ mật thiết với tình hình tài chính thị trường hiện tại.
Một số kiến nghị mang tính giải pháp nhằm thúc đẩy khả năng áp dụng UCP 600 tại các NHTM Việt Nam
Kiến nghị đối với ICC
- Tiến hành nhận định và phân tích những bất cập đang tồn tại của UCP 600.
Kiến nghị đối với Chính phủ
- Tạo hành lang pháp lý minh bạch, rõ ràng để điều chỉnh mối quan hệ giữa UCP 600 và pháp luật Việt Nam.
- Cần xây dựng văn bản luật dưới dạng Luật, Nghị định, Thông tư… để giải quyết những trường hợp cụ thể trong thực tiễn khi xảy ra xung đột giữa luật quốc gia và UCP 600.
Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước Việt Nam
- Tập trung nguồn lực và đầu tư thời gian để kết hợp với Chính phủ xây dựng luật thanh toán quốc tế.
- Cố vấn về mặt chuyên môn và kinh nghiệm xử lý thực tế để cơ quan Chính phủ có thể hoàn thiện tốt nhất nội dung luật.
- Thành lập bộ phận chuyên phụ trách về thanh toán quốc tế để hướng dẫn, chỉ đạo và kiểm tra tình hình áp dụng UCP của các ngân hàng thương mại.
- Yêu cầu các ngân hàng thương mại phổ cập UCP 600, đào tạo, huấn luyện nhân sự liên quan đến hoạt động này trong toàn hệ thống ngân hàng.
Kiến nghị đối với Ngân hàng thương mại Việt Nam
- Trước khi có luật Việt Nam tương thích với UCP 600, các Ngân hàng thương mại điều chỉnh hoạt động thanh toán quốc tế dựa theo thông lệ quốc tế, quy ước chung và luật pháp của Việt Nam và các nước khác.
- Phổ cập kiến thức về UCP 600. Đào tạo, huấn luyện nhân viên ngân hàng có liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế về điều khoản và việc áp dụng UCP vào giao dịch thanh toán quốc tế.
- Các Ngân hàng thương mại cần thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, hợp tác cùng phát triển, phối hợp, giúp đỡ nhau trong nghiệp vụ và khai thác nguồn thông tin.
UCP 600 hiện đang thực hiện tốt trong việc xác định quyền lợi và trách nhiệm của các bên trong thương mại quốc tế, đặc biệt là đối với bên ngân hàng. Bài viết này cũng đã thể hiện rõ được trách nhiệm của ngân hàng trong lập và thanh toán L/C quốc tế. Bên cạnh đó, những thông tin về UCP 600 là gì, vai trò, nội dung, sự đổi mới của UCP 600 cũng đã được thể hiện rõ. Mong rằng qua bài viết, bạn đọc sẽ hiểu thêm về UCP và những vấn đề xung quanh nó.
