Vận tải hàng không là gì? Ưu điểm và nhược điểm của đường hàng không

Hiện nay, có các loại hình thức vận tải chủ chốt bao gồm vận tải đường bộ, vận tải đường biển và vận tải đường hàng không. Vận tải đường hàng không mang đến nhiều ưu điểm vượt trội. Trong đó, nổi bật nhất là cho phép vận chuyển hàng hóa giữa những địa điểm hay quốc gia có khoảng cách xa trong thời gian ngắn.

Vận tải hàng không là gì?

Căn cứ vào khoản 1, Điều 109 Luật 66/2006/QH11 – Luật Hàng không dân dụng Việt Nam, khái niệm vận tải hàng không được quy định như sau:

Vận chuyển/tải hàng không là việc vận chuyển con người, hành lý, hàng hóa, bưu gửi bằng đường hàng không. Vận tải hàng không bao gồm vận tải hàng không thường lệ và vận tải hàng không không thường lệ.

Vận tải hàng không thường lệ bao gồm các chuyến bay được thực hiện đều đặn, tuân theo lịch bay đã được công bố và mở công khai để mọi đối tượng được phép sử dụng được sử dụng. 

Vận tải hàng không không thường lệ là việc vận tải không có đủ các yếu tố lịch bay, mở công khai như vận chuyển hàng không thường lệ.

Ưu điểm và nhược điểm của vận tải đường hàng không

Đầu tiên, vận tải đường hàng không có ưu điểm nổi bật là tốc độ chuyển hàng nhanh nhất. Ngoài ra, hàng hóa trong lúc vận chuyển cũng được đảm bảo tính an toàn cao, nhưng đổi lại, vận tải hàng không lại có chi phí cao nhất trong số các phương thức vận chuyển trong ngành logistics. Nhìn chung, những ưu điểm, nhược điểm có thể kể đến là:

Ưu điểm của vận tải hàng không

• Vận tải hàng không là phương thức vận chuyển hàng hóa phục vụ sản xuất, tiêu dùng có tốc độ vận chuyển nhanh nhất. Để đưa hàng hóa đi được một nửa bán cầu cũng chỉ mất tối đa gần 3 ngày kể từ khi hàng xếp lên máy bay.
• Vận chuyển hàng không hoạt động trên không, có hành trình bay riêng, được kiểm soát bởi trung tâm dưới mặt đất nên ít xảy ra các tai nạn như lật máy bay hay các máy bay xảy ra va chạm… như vận tải trên đường bộ.
• Vận tải hàng không đảm bảo hàng hóa ít bị móp méo, biến dạng ,va chạm, đổ vỡ do quá trình bay êm ái, phương tiện không bị xóc nảy. An toàn hơn thì thực hiện 5 bước đóng gói hàng dễ vỡ.
• Dịch vụ vận tải đường hàng không luôn có tính chuyên nghiệp, tiêu chuẩn cao hơn so với phương thức vận chuyển khác. 
• Vận tải hàng không có chứng từ rõ ràng, quyền lợi của khách hàng được đảm bảo, quy trình kiểm tra nghiêm ngặt. 

Nhược điểm của vận tải hàng không

• Cước phí vận tải đường hàng không cao nhất trong 3 phương thức trong ngành logistics, đặc biệt là đối với các tuyến đi quốc tế. Những thời gian cao điểm như mùa du lịch, lễ tết, trung thu, ngày lễ trong năm thì cước phí tăng lên nhiều lần.
• Vận tải đường hàng không có sự hạn chế về số lượng và khối lượng của hàng hóa. Những loại hàng quá cồng kềnh, khối lượng lớn đôi khi không thể đi được đường hàng không.
• Vận tải đường hàng không bị ảnh hưởng nhiều bởi thời tiết, kể cả những thời tiết phổ biến như sương mù, mưa giông… cũng có thể gây nên hiện tượng trì hoãn hoặc hủy chuyến bay. Từ đó, kế hoạch vận chuyển hàng hóa bị sai lệch.
• Vận tải hàng không có nhiều thủ tục nghiêm ngặt, gồm nhiều bước khác nhau, quá trình kiểm tra kỹ càng. Đây vừa được coi là ưu điểm, vừa là nhược điểm của vận tải hàng không. 
• Hành khách phải đến sớm hơn nhiều giờ so với giờ bay để làm thủ tục.
• Vận chuyển hàng không ít có tai nạn. Tuy nhiên, nếu tai nạn xảy đến thì hậu quả lớn và mất mát gần như là toàn bộ. 

Chi phí vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không được tính đến 0.1kg. Do vậy, đường hàng không phù hợp để vận chuyển hàng hóa có giá trị sản phẩm cao, kích thước không quá cồng kềnh, và có tính nhạy cảm trong thời gian giao nhận hàng như:

• Thư tín, bưu phẩm nhanh
• Động vật quý sống, nội tạng người, hài cốt
• Mặt hàng dễ hư hỏng: hoa tươi, thực phẩm, hàng ướp bằng đá khô…
• Dược phẩm
• Những món đồ có giá trị cao: vàng, kim cương, đá quý
• Thiết bị công nghệ kỹ thuật: hàng công nghệ cao, tàu biển, phụ tùng máy bay, xe hơi…
• Hàng tiêu dùng xa xỉ phẩm: đồ điện tử, trang sức, hàng thời trang của các thương hiệu cao cấp, xa xỉ…

Các điều khoản Incoterms được áp dụng cho vận tải hàng không 

Trong 11 điều kiện của bản Incoterms 2020 áp dụng cho hoạt động xuất nhập khẩu, có 7 điều áp dụng cho mọi loại hình vận chuyển và 4 điều áp dụng riêng cho đường biển, đường sông. 

Vận tải đường hàng không sẽ được áp dụng các điều kiện trong Incoterms là: EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP và DDP. Cụ thể về các điều như sau: 

• Điều kiện EXW (Ex Works) – Giao tại xưởng. 
• Điều kiện FCA (Free Carrier) – Giao cho người chuyên chở. 
• Điều kiện CPT (Carriage Paid To) – Cước phí trả tới đích. 
• Điều kiện CIP (Carriage and Insurance Paid To) – Cước phí và bảo hiểm trả tới đích. 
• Điều kiện DAT (Delivered At Terminal) – Giao tại bến. 
• Điều kiện DAP (Delivery At Place) – Giao hàng tại nơi đến. 
• Điều kiện DDP (Delivered Duty Paid) – Giao đã trả thuế.

Vai trò của vận tải hàng không

Vai trò của vận tải hàng không với nền kinh tế 

• Đường hàng không đóng vai trò kết nối mạng lưới giao thông vận tải trên toàn thế giới. Đây là điều vô cùng cần thiết cho kinh doanh thương mại toàn cầu, hoạt động du lịch, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
• Hàng không vận chuyển gần 2 tỷ người mỗi năm và 40% kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa liên vùng tính theo giá trị.
• Ngành công nghiệp vận tải đường hàng không tạo ra khoảng 29 triệu việc làm cho con người trên toàn cầu.
• 25% công ty bán hàng hóa phụ thuộc vào vận tải đường hàng không.

Vai trò của vận tải hàng không trong việc sử dụng có hiệu quả nguồn lực và cơ sở hạ tầng: 

• Máy bay hiện đại sử dụng 3.5 lít nhiên liệu cho 100 hành khách/km. 
• Các dòng máy bay thế hệ mới tiếp theo đang phấn đấu đạt dưới 3 lít cho 100 hành khách/km. 
• Lượng nhiên liệu sử dụng này ít hơn so với các phương tiện vận tải sử dụng nhiên liệu trên đường bộ.

Vai trò của vận tải hàng không đối với xã hội:

• Vận tải đường hàng không là phương tiện hữu hiệu và đôi khi là phương tiện duy nhất có khả năng cung cấp hàng hóa đến những khu vực vùng sâu vùng xa, địa hình hiểm trở. Từ đó thúc đẩy việc hòa nhập với cộng đồng.
• Mạng lưới vận tải hàng không tạo điều kiện cho hoạt động cứu trợ khẩn cấp, phân phối hàng hóa viện trợ nhân đạo đến bất cứ nơi nào trên hành tinh, đảm bảo cung cấp các thiết bị y tế, bộ phận cấy ghép trong thời gian ngắn nhất.
• Vận tải đường hàng không giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của con người. Nó cho phép con người có thể đi được nhiều nơi trên thế giới với mục đích tham quan, du lịch, giải trí…

Các bên tham gia trong vận tải hàng không

Khi xét theo góc độ của đơn vị gửi hàng, bạn sẽ liệt kê được các bên tham gia vào hoạt động vận tải hàng không là:

Các công ty bưu chính (Postal Company): tham gia vận chuyển thư tín, tài liệu và bưu phẩm có khối lượng tối đa 30kg. Các doanh nghiệp này thuê dịch vụ vận tải của các hãng hàng không. Ở Việt Nam có các công ty bưu chính như Viettel, VietNam Post…

Các công ty chuyển phát quốc tế (Courier): vận chuyển tài liệu, bưu kiện có khối lượng tối đa là 75kg và cũng thuê lại dịch vụ chuyển hàng của hãng bay. Ví dụ về công ty chuyển phát quốc tế là Kerry Express.

Các công ty chuyển phát nhanh quốc tế (Integrator): chuyển tài liệu, bưu kiện có khối lượng đến 75kg và sử dụng máy bay vận tải riêng của mình và có thể thuê lại một phần dịch vụ của hãng bay. Ví dụ về công ty chuyển phát nhanh quốc tế là DHL Express, TNT Express, UPS, FedEx.

Các công ty giao nhận hàng không (Air Cargo Forwarder): chuyên vận chuyển lô hàng đóng ghép trên 75kg bằng cách thuê lại dịch vụ của hãng bay. Ví dụ về công ty giao nhận hàng không là Agility, Robinson, Damco, CEVA Logistics, C.H, DB Schenker.

Các hãng hàng không, hãng bay (Airline); doanh nghiệp khai thác máy bay (Air Operator) là doanh nghiệp sử dụng máy bay của mình để vận chuyển hàng hóa và con người.

Dịch vụ vận tải đường hàng không

Vận chuyển hàng không nội địa: cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa và con người trong lãnh thổ một quốc gia. 

Vận chuyển hàng không quốc tế: cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa, con người qua lãnh thổ của một hay nhiều quốc gia khác.

Chuyển phát nhanh hàng không: vận chuyển hàng hóa bằng phương tiện của chính mình và được được tối ưu hóa về thời gian vận chuyển.